บทความเกี่ยวกับโรค และ อาหารเสริมต่างๆ

| อาหารเสริม 1 | อาหารเสริม 2 | อาหารเสริม 3 |

ถ้าประเทศไทยยากจนค่นแค้นมากๆ แบบที่บางประเทศในทวีปอัฟริกาเป็นอยู่ก็คงไม่มีปัญหา กล่าวคือไม่มีใครตอแยกับเราในการหลอกล่อปนหลอกลวงให้เราซื้อสินค้าต่างๆ มาบริโภค โดยที่สินค้าที่ว่านั้นมิได้เป็นปัจจัยพื้นฐานสำหรับการดำรงชีวิตอย่างแท้จริง

พูดง่ายๆ คือไม่มีก็ได้-ชีวิตไม่ลำบาก

แต่พอเมืองไทยลืมตาอ้าปากได้ มีรายได้ประชาชาติเพิ่มขึ้น ถึงแม้จำนวนคนจนจะไม่ลดลง กลับมีคนที่รวยอยู่แล้วรวยยิ่งขึ้น พอรวยขึ้นก็มีสตางค์เหลือใช้ เหลือมากพอที่จะตักตวงความสุขสบายเพิ่มเติม

นี่เองเป็นที่มาของการโฆษณาประชาสัมพันธ์อย่างบ้าเลือดในการชักจูงหรือชักชวนให้คนไทย ซื้อวิตามินและอาหารเสริมไปบริโภคโดยอ้างว่าเพื่อสุขภาพพลานามัยที่แข็งแรงขึ้น จะได้มีเวลาเก็บเกี่ยวความร่ำรวยและช่วยประเทศชาติต่อไป

ปัญหามีอยู่ว่าถ้าเราจะเสียเงินเพื่อให้ได้มาซึ่งประโยชน์ของเราสักอย่างก็น่าจะมีความคุ้มค่าที่ต้องเสียไป เราคงไม่อยากถูกใครหลอกให้เสียเงินไปเปล่าๆ เราคงไม่อยากเสียค่าโง่ เพราะไม่มีอะไรที่น่าช้ำใจไปกว่า การถูกตราหน้าว่า รวยแล้วยังโง่อีก

หนึ่งในทางออกคือหาทางติดอาวุธทางปัญญาโดยการศึกษาหาความรู้ไว้เพื่อนำไปใช้ในการพิจารณา ซื้อสิ่งของมาบริโภคในครัวเรือน

วิตามิน

จริงๆ แล้ว แหล่งอันอุดมสมบูรณ์ด้วยวิตามินและแร่ธาตุ คืออาหารที่คนเรารับประทานวันละ 2-3 มื้อนั่นแหละ ไม่ต้องไปหาที่อื่น

แต่ปัญหามาเกิดเพราะว่ามีคนจำนวนไม่น้อยเลยที่มีพฤติกรรมการบริโภคอาหารการกินที่ไม่ถูกสุขอนามัย ได้อาหารมาไม่ครบ 5 หมู่ จึงเกิดการไม่สมดุล คนเหล่านี้มีอาทิเช่น
นักธุรกิจหรือคนที่มีฐานะแต่อ้างว่า ไม่มีเวลามากพอที่จะหยุดพัก หาอะไรอร่อยๆ รับประทานแล้ว ให้ได้วิตามินมากพอ
บางคนล้มป่วยไม่สบายจนทำให้ไม่อยากอาหาร
บางคนต้องการลดความอ้วนโดยเร็ว จึงใช้วิธีลัดจนได้สารอาหารไม่เพียงพอ
ตัวอย่างสถานการณ์เหล่านี้และที่กล่าวถึงต่อไปนี้คือ ภาวะที่อาจต้องพิจารณาให้อาหารเสริม

ผู้สูงอายุ เมื่อคนเราแก่ตัวลง ร่างกายจะต้องการวิตามินบี 12 และบี 6 (pyridoxine) มากขึ้น อีกประการหนึ่งการไม่ค่อยได้สัมผัสแสงแดดทำให้ผู้สูงอายุขาดวิตามินดี บางคนต้องอยู่อย่างโดดเดี่ยว ปราศจากญาติทำให้เหงาหงอย จิตใจเศร้าหมอง จนไม่อยากอาหาร ร่างกายจึงขาดธาตุและสารอาหารสำคัญ
สรุปอย่างฟันธงคือ คนกลุ่มนี้จะได้ประโยชน์จากวิตามินเสริม

ความเจ็บป่วย สำหรับคนที่ล้มป่วยด้วยโรคเรื้อรังแล้วความเจ็บป่วย หรือยาที่ใช้อาจทำให้ร่างกายขาดอาหาร จึงต้องพิจารณาเติมหรือเสริมให้พอเพียง เพราะว่าสภาพโภชนาการที่ดีเท่านั้นจึงจะทำให้ร่างกายฟื้นไข้ได้เร็วขึ้น

ดื่มสุรามาก คนที่ดื่มสุรามากจะขาดอาหารและวิตามิน

การจำกัดอาหารเพื่อลดน้ำหนัก เป็นเรื่องแปลกแต่จริงที่ว่า คนที่เราเห็นว่าอ้วนท้วนสมบูรณ์นั้น มีการขาดสารอาหารบางอย่างได้ ในทำนองเดียวกัน คนอ้วนที่พยายามจะหวนกลับไปมีหุ่นดีๆ ก็ขาดอาหารได้ ทั้ง 2 พวกนี้อาจจำเป็นต้องเสริมสารอาหารบางอย่างเพื่อชดเชยส่วนที่สูญเสียไป

มังสวิรัติ คนที่เลือกที่จะงดบริโภคเนื้อสัตว์ทุกชนิดหรือแม้แต่นมและผลิตภัณฑ์จากนม ในระยะยาวจะขาดธาตุและวิตามินบางชนิดได้เช่น แคลเซียม, เหล็ก, สังกะสี และวิตามินบี 12

การสูบบุหรี่ ร่างกายของคนที่สูบบุหรี่จะมีความต้องการวิตามินซีสูงกว่าคนไม่สูบ 2 เท่า จึงต้องเพิ่มวิตามินซีอีกวันละประมาณ 100 มิลลิกรัม

หญิงตั้งครรภ์ อาจต้องให้ธาตุเหล็กเสริมอีกราววันละ 30 มิลลิกรัมรวมกับกรดโฟลิก, แคลเซียมและวิตามินดี

เด็กทารกแรกคลอด นอกจากต้องฉีดวิตามินเคให้ 1 ครั้งแล้วระบบทางเดินอาหารของเด็กทารก จะพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว จนสามารถจัดการผลิตสารอาหารได้เอง

ความสมดุลที่ละเอียดอ่อน สิ่งที่เป็นปัญหาอยู่ในสังคมไทยปัจจุบันคือการทุ่มโฆษณาอย่างบ้าเลือด ในทุกวิถีทางเพื่อการจำหน่ายสินค้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งบรรดาอาหารเสริมทั้งหลาย จนเกิดกระแสคลั่ง การบริโภคอาหารเสริมอย่างไม่เหมาะสม บางคนมุ่งเติมสารอาหารบางอย่างจนมากเกินไป และกลับเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ยกตัวอย่างเช่น
การบริโภควิตามินเอมากเกินไปด้วยหวังผลว่าจะทำให้สายตาและผิวพรรณดีขึ้น แต่กลับเป็นพิษ ทำให้ปวดศีรษะ และคลื่นไส้ได้ในระยะสั้น หรือทำให้ตับและกระดูกเสียหายได้ ถ้าบริโภควิตามินเอไปนานๆ
การบริโภควิตามินหรือเกลือแร่ อย่างใดอย่างหนึ่ง ในปริมาณมากๆ เป็นเวลานานๆ ล้วนมีอันตรายทั้งสิ้น ยกตัวอย่างเช่น การรับประทานธาตุสังกะสีมากไปจะรบกวนการดูดซึมธาตุทองแดง ซึ่งร่างกายก็ต้องการเหมือนกัน
โดยสรุปในเบื้องต้นนี้ก็คือวิตามินหรืออาหารเสริม อาจมีประโยชน์ในช่วงสั้นๆ ที่ร่างกายขาดแคลน แต่ทันทีที่ร่างกายฟื้นสภาพจนรับประทานอาหารได้ปกติแล้ว ก็ควรใช้วิธธรรมชาติคือรับประทานอาหาร ให้ได้สมดุลครบถ้วนด้วยสารอาหารทั้ง 5 หมู่ ซึ่งควรจะมีทั้งผลไม้, นมและผลิตภัณฑ์จากนม, ผัก, ธัญพืชและเนื้อ

วิตามินคืออะไร ?

มีวิตามินอีกหลายตัวที่ค้นพบโดยบังเอิญแบบเดียวกับวิตามินซีทำให้เรารู้จักว่า วิตามินและเกลือแร่ บางอย่างคือสิ่งที่ร่างกายจำเป็นต้องใช้ แม้ในปริมาณเล็กน้อยเพื่อช่วยในการก่อปฏิกิริยาทางชีวเคมี ภายในร่างกาย และรวมเรียกวิตามินและแร่ธาตุนี้ว่า "สารอาหารขนาดจิ๋ว" (micronutrients) หากร่างกายขาดสารเหล่านี้นานๆ เข้าจะเกิดโรค

วิตามินที่ค้นพบแล้วขณะนี้มี 13 ชนิด แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ
1. วิตามินที่ละลายในไขมันและร่างกายเก็บรักษาไว้ตามไขมัน มี 4 ตัวคือ วิตามินเอ, ดี, อี, เค (a, d, e, k)
2. วิตามินที่ละลายในน้ำโดยร่างกายไม่ต้องเก็บรักษาไว้ในร่างกาย ได้แก่ วิตามินซี, วิตามินบี 8 ชนิดคือ
บี 1 (thiamin) ไนอาซีน (nacin)
บี 6
กรดแพนโทนิก (pantothenic acid)
บี 12
ไบโอติน (biotin)
กรดโพลิก (folic acid)
ร่างกายใช้วิตามินต่างๆ ในปริมาณน้อยมาก แต่ก็เป็นสิ่งจำเป็นที่ขาดไม่ได้ในการเจริญเติบโต, การย่อยอาหาร, การมีสติสัมปชัญญะและการมีภูมิคุ้มกัน ปราศจากวิตามินเหล่านี้แล้วร่างกาย จะไม่สามารถเผาผลาญคาร์โบไฮเดรท, ไขมันและโปรตีนได้เท่าที่ควร อีกทั้งไม่อาจสร้างปฏิกิริยาทางเคมี เนื่องจากขาดวิตามินเป็นตัวเร่ง (catalysts)

แร่ธาตุ (Minerals)

แร่ธาตุที่ร่างกายต้องใช้ในการทำให้เซลล์ทำงานตามปกติทั้งในแง่โครงสร้างและสรีรวิทยามี 15 อย่าง
3 อย่างที่ใช้ในปริมาณมากหน่อย คือ แคลเซียม (calcium), ฟอสฟอรัส (phosphorus) และ แม็กนีเซียม(magnesium)
ส่วน 12 แร่ธาตุที่ใช้ในปริมาณน้อยแต่สำคัญก็มีอาทิ เช่น โครเมียม (chromium), ทองแดง (copper), ฟลูออไรด์ (fluoride), ไอโอดีน (iodine), เหล็ก (iron), แมงกานีส (manganese), โมลิบดีนัม (molybdenum), ซิลีเนียม (selenium), สังกะสี (zinc), คลอไรด์ (chloride), โปแตสเซียม (potassium) และโซเดียม (sodium)
ในเบื้องต้นนี้ขอให้ท่านผู้อ่านพยายามสร้างอุปนิสัยในการบริโภคอาหารปกติที่ประโยชน์ให้ครบทั้ง 5 หมู่ เมื่อได้ปริมาณสมดุลแล้วก็ไม่จำเป็นต้องพึ่งพาอาหารเสริมใดๆ เลย ยกเว้นในกรณีที่กล่าวถึงแล้ว

(update 13 ตุลาคม 2000)

--------------------------------------------------------------------------------

[ที่มา..หนังสือ นิตยสารใกล้หมอปีที่ 24 ฉบับที่ 6 มิถุนายน 2543]